دشوارترین رفتار در حقوق اجتماعی «خیرخواهی» است؛ یعنی انسان به جایی برسد که در قلب و جان خود نسبت به همه و به ویژه برادران دینی جز خیر، رشد و تعالی نخواهد و در یک کلمه معتقد باشد: «آن چه برای خود می‌پسندی، برای دیگران بپسند و آن چه برای خود نمی‌پسندی، برای دیگران مپسند.»
گر چه این امر را باید به عنوان یک اصل اخلاقی در باره همه انسان‌ها با هر دین و مذهب جاری دانست، اما آن چه در متون دینی با عنوان «خیرخواهی» در باره جامعه دین‌دار و در حوزه رفتار مؤمنان آمده، به مراتبی بس دقیق‌تر ناظر است.
اصل خیرخواهی به صورت مکرر در روایات با عبارت «احبب لاخیک ما تحب لنفسک» مورد تأکید قرار گرفته است. این امر نتیجه یکسان‌انگاری جان مؤمنان است که به آن اشاره شد.
به عنوان نمونه پیامبر اکرم’ در بخشی از نصایح خود به حضرت امیر× فرمود:
يَا عَلِيُّ مَا كَرِهْتَهُ لِنَفْسِكَ فَاكْرَهْ لِغَيْرِكَ وَ مَا أَحْبَبْتَهُ لِنَفْسِكَ فَأَحْبِبْهُ لِأَخِيك؛ ای علی! آن چه برای خود نمی‌پسندی، برای دیگری مپسند و آن چه برای خود دوست می‌داری، برای برادرت دوست دار.
نیز شخصی نزد پیامبر اکرم آمد و گفت: مرا عملی بیاموز که بین آن و بهشت فاصله‌ای نباشد! پیامبر فرمود: خشمگین مشو و از مردم درخواستی نکن و برای آنان همان چیزی را بپسندد که برای خود می‌پسندی.
حضرت امیر× در بخشی از نصایح خود به فرزند خود امام مجتبی چنین فرمود:
ای فرزندم! نفس خود را میزان میان خود و دگری قرار ده و آن چه برای خود دوست می‌داری، برای دیگری بپسندد و آن چه را برای خود ناپسند می‌داری، برای او نیز ناپسند بدان و ستم مکن همان گونه که دوست نداری به تو ستم شود و نیکی کن همان گونه که دوست داری به تو نیکی شود و آن چه را برای دیگری زشت می‌انگاری برای خود نیز زشت بیانگار و برای مردم به همان چیزی رضا بده که نسبت به خود راضی می‌شوی و آن چه را نمی‌دانی نگو، هر چند که آن چه می‌دانی اندک باشد و آن چه که نمی‌پسندی که در باره‌ات بگویند، در باره دیگری نگو.
مرحوم کلینی در کافی شریف در بابی با عنوان «بَابُ نَصِيحَةِ الْمُؤْمِنِ» و نیز در باب «بَابُ الِاهْتِمَامِ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِينَ وَ النَّصِيحَةِ لَهُمْ وَ نَفْعِهِمْ» روایاتی در این زمینه آورده است.
در عموم این روایات اعلام شده که خیرخواهی مؤمن نسبت به برادران دینی خود واجب و لازم است. به عنوان نمونه از پیامبر اکرم’ نقل شده که فرمود:
أَنْسَكُ النَّاسِ نُسُكاً أَنْصَحُهُمْ جَيْبا؛ عابدترین مردم کسی است که در قلب خود نسبت به مردم از همه کس خیرخواه‌تر باشد.
امام صادق× فرمود:
يَجِبُ لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ أَنْ يُنَاصِحَهُ؛ بر مؤمن لازم است نسبت به برادر دینی‌اش خیرخواهی کند.
در روایت دیگر امام فرمود:
يَجِبُ لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ النَّصِيحَةُ لَهُ فِي الْمَشْهَدِ وَ الْمَغِيبِ؛ بر مؤمن لازم است تا نسبت به برادر دینی‌اش در حال حضور و حال غیبت او، خیرخواه باشد.
در روایت دیگر، خیرخواهان به عنوان برترین خلق در روز قیامت معرفی شدند و در روایت دیگر اعلام شده است که عملی بالاتر از آن وجود ندارد.
برگرفته از کتاب «درسنامه اخلاق اسلامی» اثر علی نصیری
@dr_alinasiri
www.maref.ir
https://t.me/joinchat/AAAAAECj_lzpfHKBGLrQWA