وَاذْکرُوا مَا فِیهِ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ
بعد از تاکید خداوند به عمل کردن همراه با قوت به تورات دومین درخواست الهی از بنی اسرائیل آن است که مطالب این کتاب را پیوسته به یاد آورند و آنها را به فراموشی نسپارند که از این رهگذر به تقوا دست خواهند یافت
از این فقره دو نکته قابل استفاده است:
یک؛ خداوند از بندگان خود انتظار دارد که کتاب هدایتی که برای آنان فرو فرستاده است را کنار نگذارند و پیوسته آموزه های آن را مورد توجه قرار دهند؛ چنان که در باره مهجویت قرآن هشدار داده است: « وَقَالَ الرَّسُولُ یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا» (فرقان، 30)
یکی از راه ها برای دستیابی به این هدف تلاوت و بازخوانی کتاب الهی است؛ چنان که مکرراً به تلاوت قرآن تاکید کرده است؛ نظیر آیه «فَاقْرَءُوا مَا تَیسَّرَ مِنْهُ» (مزمل، 20)
دو؛ هدف اساسی یا یکی از اهداف اساسی نزول کتب آسمانی تحقق تقوا است که از رهگذر مراجعه و بازخوانی مکرر آنها محقق می گردد. برای این که این معنا آشکار گردد، از یک مثال استفاده می کنیم:
فرض کنید ویروسی مرگبار و فراگیر همه جهان را درنوردیده و بسیاری را بیمار ساخته و شمار زیادی را به کام مرگ کشانده است. در این هنگام دولت ها از تمام توشه و توان خود و با استفاده از قدرت قهریه و وضع قوانین محدود کننده به مقابله با این بیماری برمی خیزند.***
اما مهم ترین چالش دولت ها آن است که مردم به هشدارها توجهی ندارند و به راحتی خود را در معرض آسیب ها و مرگ و میرها قرار می دهند. آن چه که در این بین باید به دولت ها کمک کند، رسانه های عمومی اند که باید پیوسته مردم را نسبت به خطرات آن بیماری هشدار دهند.
حال اگر قرار بر این باشد که مردم به صورت شگفت آوری با رسانه ها قهر کنند و در شبانه روز یا هفته و ماه به رسانه های عمومی مراجعه نکنند، دولت ها چگونه قادر خواهند بود که مردم را با خود همراه سازند و آنان را به پرهیز از آن بیماری مهلک فراخوانند؟!
در عالم معنا از منظر دین و آموزه های دینی هزاران ویروس مرگبار از طرف ابلیس و لشکریان او در میان جهانیان پراکنده شده و هر لحظه دین و اخلاق مردم را مورد هجوم قرار می دهند.
در این بین خداوند در کنار مراقبت های معنادار تکوینی، در هر دوره تاریخی از رهگذر کتاب های آسمانی هشدارهای لازم را به مردم ابلاغ می کند و پیوسته جهانیان را از خطر ویروس های مرگبار هشدار می دهد که همان مفهوم و کارکرد تقوا است.
یک نمونه آشکار آن شروع تلاوت آغازین قرآن و تلاوت هر بخشی از قرآن با استعاذه است؛ چنان که قرآن با استعاذه پایان می پذیرد؛ در سوره فلق استعاذه از خطرات بیرونی مورد توجه قرار گرفته و در سوره ناس استعاذه از خطرات درونی و نفسانی مطمح نظر است.
مفهوم بنیادین استعاذه و پناه بردن به خداوند آن است که انسان پیوسته در خطر است و باید به پناهگاهی پناه ببرد. آیا پناهگاهی استوارتر از خداوند وجود دارد؟!
اما این پناه جستن و پیوستن به پناه الهی زمانی محقق می شود که افراد با مراجعه به کتاب الهی وجود آفات و خطرات و هشدارهای خداوند را جدّی بگیرند؛ زیرا بدون باور به خطر پناه جستن معنا ندارد!
حال اگر قرار باشد کتاب الهی به عنوان پل اراتباطی خداوند با مردم که در حقیقت همان نقش رسانه ارتباطی را در مثال ما بازی می کند، مورد مراجعه و بازخوانی مردم قرار نگیرد و عملاً از زندگی مردم مهجور شده و به کنار گذاشته شود، پیداست که دیگر هشدارها به گوش کسی نخواهد رسید و در پی آن پناه جویی نیز رنگ باخته و در نتیجه ویروس های مرگبار با سرعت بیشتری جهان را در خواهند نوردید و شمار بیشتری را به کام مرگ خواهند کشاند!
از این جهت است که خداوند به پایبندی جدی به کتب آسمانی و تلاوت و بازخوانی مکرر آنها توصیه می کند.
***
جالب آن که در زمان نگارش این بخش از تفسیر در فروردین ماه 1399 بیش از دو ماه است که جهان با ویروس ناشناخته «کرونا» روبرو شده و تقریباً شهروندان تمام کشورها کم و بیش به آن مبتلا شده اند. شمار مبتلایان به آن از مرز دویست و هشتاد هزار نفر گذشته و تاکنون جان حدود دوازده هزار نفر را گرفته است. جهان در یک اتفاق غریبی تقریباً به حالت نیمه تعطیل درآمده و بسیاری از مراکز عمومی و آموزشی تعطیل شده اند و آمد و رفت های میان کشورها به کمترین حد متصور رسیده است. در ایران در یک رخداد بسیار کم سابقه نمازهای جمعه و جماعت تعطیل و حرم های اهل بیت در مشهد، قم، شیراز و تهران بسته شده است.