زندگینامه و جایگاه حضرت فاطمه معصومه (ع)

#زندگینامه_و_جایگاه_حضرت_فاطمه_معصومه (ع)

ولادت فاطمه معصومه اول ذوالقعده اعلام شده است، با این حال اسناد کافی تاریخی و روایی در این باره وجود ندارد. ایشان نخستین دختر امام کاظم (ع) از نجمه خاتون و دومین فرزند ایشان است که در مدینه به دنیا آمد؛ امام کاظم نام «فاطمه» را بر او نهاد.

فاطمه معصومه (ع) دوران کودکی خود را در دامن پدر سپری کرد و پس از شهادت ایشان در ۲۵ رجب ۱۸۳ق  تحت تربیت برادر خود امام رضا (ع) قرار گرفت.

پس از کوچ اجباری امام رضا (ع) به ایران در سال 200 هجری قمری، امام با ارسال نامه ای  محرمانه‎ از خواهرش، فاطمه معصومه و بسیاری از بستگانش خواست که به ایران هجرت کنند.

در سال 201 فاطمۀ معصومه و همراهانش پس از رسیدن به ساوه، با حملۀ مأموران حکومتی روبرو شدند که بر اثر آن شماری شهید و عده ای مجروح شدند، شماری نیز به کوه‎ها و مناطق دیگر پناه بردند.

این حادثه‌ اثری ناخوشایند بر آن حضرت داشت، به طوری که بیمار شد، برخی نیز دلیل بیماری ایشان را مسمومیت دانسته اند. ایشان پس از اطلاع از مسافت کم ساوه تا قم، به اطرافیان خود فرمود: «مرا به شهر قم ببرید؛ زیرا از پدرم شنیدم که فرمود: قم سرزمین شیعیان ماست».

مردم قم پس از آگاهی از حادثه‌ی ساوه، به استقبال آن بانو رفتند. به پیشنهاد موسی‌بن‌خزرج؛ بزرگ خاندان اشعریان قم، آن حضرت در منزل ایشان ساکن شد.

پس از هفده روز از حضور آن حضرت در قم، ایشان در سن 28 سالگی و در حالی که هنوز ازدواج نکرده بوند، چشم از جهان فروبستند.

از حیات معنوی و علمی ایشان و نیز نقشی که در انتشار احادیث داشتند، گزارش قابل توجهی بدست ما نرسیده است.

اما شواهدی چند نشان می دهد که از جایگاه علمی و معنوی ویژه ای برخوردار بوده است:

اهل بیت (ع) گاه از برخی از فرزندان خود گله کرده و گاه آنان را مورد نفرین قرار دادند و در باره شماری از فرزندان خود هیچ ستایشی را بر زبان جاری نکردند.

اما در باره فاطمه معصومه (ع) به یکصدا تمجید و ستایش شده است. این امر نشان می دهد که جایگاه ایشان تنها از جهت انتساب خانوادگی نیست، بلکه خود از شایستگی های فردی برخوردار بوده است.

فاطمه معصومه (ع) پس از امام زادگانی؛ همچون عباس و علی اکبر (ع)، جزو معدود امام زادگانی است که زیارت آنان از سوی خود معصوم ابلاغ و اعلام شده است و این خود برای اثبات جایگاه ایشان از هر جهت کافی است.
به استناد برخی از روایات نقل شده از امام کاظم، امام رضا و امام جواد (ع)، شیعیان برای زیارت قبر ایشان تشویق شده و آثاری همچون شفاعت و بهشت برای زیارت آن بانو مورد تاکید قرار گرفته است.
گر چه آن بانوی مکرمه حضور چندانی در قم نداشت، اما با توجه به جایگاهی که در شماری از روایات برای قم و مرکزیت علمی آن ذکر شده؛ شهری که عشّ آل محمد است، و محل حضور اولیاء الهی است و علوم الهی از آن جا به جهانیان افاضه خواهد شد، می توان دریافت که حضور مدفن ایشان در قم با جایگاه ویژه این شهر گره خورده است.

گویا مقدر چنین بود که خداوند این بانوی پاک را به عنوان هدیه ای آسمانی برای شهر قم و مردم آن دیار ارزانی دارد تا هم سند رضایت از آنان باشد و هم مدفن ایشان زمینه ولایت مداری ساکنان این منطقه را تقویت کند و هم قم از سال 200 هجری تا کنون به عنوان دومین زیارتگاه اهل بیت (ع) در ایران، همچون آفتاب درخشش داشته باشد.

به برکت مدفن فاطمه معصومه (ع) در قم، حوزه علمیه قم جان گرفت و از سده سوم تاکنون منشأ بسیاری از خدمات علمی و معنوی برای جهانیان شده است.

در تمام این سال ها حوزه علمیه قم بسان نور ماه در برابر خورشید، هماره از نور وجود این بانو بهره گرفته و همه عالمان و عارفان الهی به دست بوسی و خدمت رسانی به آستان فاطمه معصومه (ع) افتخار و ابتهاج داشتند که خود نشانه ای از جایگاه ویژه این بانوی الهی دارد.

از خداوند می طلبیم که ما را مشمول دعوات زاکیه اهل بیت و مشمول دعا و شفاعت فاطمه معصومه (ع) قرار دهد.

سوم مرداد 1396

علی نصیری

dr_alinasiri@