مقدمه
انگیزه تدوین کتاب حاضر
نگارنده که توفیق حضور بیش از سه دهه از عمر خود در حوزه علمیه را دارد، پیش از این، با تدوین نخستین اثر خود در سال 1374، با عنوان سازمان روحانیت؛ کاستیها و بایستگیها دغدغه خود نسبت به مسایل حوزه را آشکار ساخت، به دنبال آن، مدتها مترصد فرصتی مناسب بود تا کتابی با عنوان راهنمای تحصیل در حوزه تدوین نماید تا برای بسیاری از طلاب جوانی که عموماً با شور وصف ناشدنی پا به حوزه علمیه میگذارند، انگیزهها، روشهای تحصیل و نقشهای اجتماعی را بازشناساند.
از خاطر نمیبرم در شانزده سالگی؛ یعنی یک سال پیش از ورود به حوزه، در گفتگوی صمیمی با یکی از دوستان، بر این نکته تاکید کردم که با درنگریستن در همه مشاغل، رویکرد آنها را به دنیا میبینم به استثنای دو راه؛ یکی به جبهه رفتن و نیل به فوز شهادت و دیگری رفتن به حوزه و پیوستن به جمع نورانی عالمان دین.
گرچه به رغمبهرغم حضور مکرر در جبهه، توفیق شهادت نصیب این ناچیز نشد، خدا را شاکرم که مرا به پیوستن به نورانیترین کاروان بشری پس از پیامبران و اوصیای آنان؛ یعنی کاروان عالمان دین، رهنمون شد و فیض خدمت به دین و اهل بیت^ و به ویژه خدمتگزاری در رکاب امام عصر× ارزانی فرمود.
نیز از خاطر نمیبرم که در اوان تحصیل در حوزه، با ولع تمام به دنبال کتابی بودم تا راه و رسم طلبگی و روش تحصیل را به من معرفی کند و تبیین کند که افق درس و بحث در حوزه تا به کجاست و چه کتابهایی باید خوانده شود و سرانجام و فرجام کار حوزه چیست و چه افقها و نقشهای اجتماعی برای حوزویان، پیشبینی شده است؟
اما دریغ و درد که کتابی درخور، مناسب و جامع برای پاسخگویی به این دست از پرسشها را نیافتم و منتظر گذار زمان ماندم تا به تدریج پاسخ پرسشهای خود را یافتم.
گمان ندارم که کسی چنین روشی را بپسندد؛ زیرا چه بسا آگاهی پیشین، زمینه رشد و تعالی بیشتر را افزون میکند و مانع رویکرد آسیبها میشود.
چنان که اشاره شد، خوشبختانه در سالهای اخیر، برخی از آثار برای راهنمایی تحصیل، تدریس، تحقیق و تبلیغ طلاب مکرم، تدوین یافته است که میتواند برای حرکت آگاهانه آنان موثر باشد. با این حال باید اذعان کرد که هم چنان جای ارایه آثار مفید و راهگشا در این عرصهی مهم خالی است.
نگارنده پیش از این، با تدوین نخستین اثر خود در سال 1374، با عنوان سازمان روحانیت؛ کاستیها و بایستگیها دغدغه خود نسبت به مسایل حوزه را آشکار ساخت، به دنبال آن، مدتها مترصد فرصتی مناسب بود تا کتابی با عنوان راهنمای تحصیل در حوزه تدوین نماید تا برای بسیاری از طلابِ جوانی که عموماً با شور وصف ناشدنی پا به حوزه علمیه میگذارند، انگیزهها، روشهای تحصیل و نقشهای اجتماعی را بازشناساند.
آن چه که توفیق تدوین این کتاب را تسریع بخشید، دو عامل بود:
در سال 1391 که به مناسبت تبلیغ دهه صفر در مدرسه علمیه شهر لردگان متوطن شدم، سکونت در حجره و نشست و برخاست با طلاب جوان و مشاهده پرسشهای فراوانی که آنان در باره حوزه و روش تحصیل در آن داشتند، حال و هوای روزهای آغازین طلبگی و حیرانی آن روزها را برای این ناچیز مجدداً تداعی کرد و از همان مدرسه تدوین کتابی با موضوع مورد اشاره را آغاز کردم.
در سال جاری بنا به دعوت معاونت تهذیب حوزه علمیه قم، در برنامه هفتگی در مدرسه دارالشفاء، آموزش فضلایی که در آستانه تلبس به لباس مقدس روحانیت هستند، توفیق خدمتگزاری یافتهام و مباحثی را در زمینه جایگاه روحانیت و روش تحصیل و رشد در آن، ارایه میکنم.
این امر به نوبه خود، انگیزه بیشتری برای به فرجام رساندن این کتاب را فراهم ساخت تا فاضلان حوزه در کنار مباحث شفاهی، اثری مکتوب در این زمینه در اختیار داشته باشند.
مجموعه این عوامل، تدوین کتاب راهنمای تحصیل در حوزه در دو جلد را تسریع بخشید که اینک در اختیار همه خوانندگان مکرم؛ به ویژه طلاب و فضلاء عزیز حوزه قرار میگیرد.
در پایان از خداوند منّان و مهربان که به این ناچیز توفیق تدوین این کتاب را ارزانی داشت، سپاسگزارم و امیدوارم به آگاهی بیش از پیش طلاب و فاضلان حوزه با انگیزهها و روشهای تحصیل و نقش حوزه در تعلیم، تربیت و سنگربانی از مرزهای اعتقادی و اخلاقی دینداران و عشق و شیدایی بیشتر آنان به این راه بیافزاید.
والله ولی التوفیق و علیه التکلان
علی نصیری
قم، موسسه معارف وحی و خرد
20/10/1393