همسر گزینی
این کتاب در شش فصل سامان یافته و نگارنده کوشیده با عطف توجه به واقعیت‌های موجود جامعه و با یاری جستن از آموزه‌های کتاب و سنّت، به کند وکاو موانع و راه‌حل‌های پیش روی ازدواج بپردازد و تا حدودی واقع بینانه جوانان را با واقعیت‌ها و بایسته‌های ازدواج آشنا سازد.
در مقدمه این کتاب چنین آمده است:
ازدواج مبارک‌ترین سنّت الاهی در زندگی انسان است که در کنار شیرین ساختن زندگی، زمینه رشد و تعالی را فراهم می‌سازد و بر اساس آن اراده الاهی مبنی بر بقای نسل آدمی را نیز لباس تحقق می‌پوشد . انسان در سایه ازدواج به آرامش روحی می رسد و با روبرو شدن با آیینه زلال همسر خود چین و شکن خلق و خوی خود را صفایی می بخشد و به یمن همراهی با همسری مهربان و همراز در پیچ و خم نامهربانی های روزگار هیچگاه خود را تنها و بی کس نیافته و بر آلام طاقت سوز خود سنگ صبوری می شناسد و در کنار او با تقسیم شادی ها و غم ها از رنج جانکاه تنهایی می رهد و آنگاه که باغ پر طراوت زندگی با تولد فرزندان معطر می شود و زندگی بهاری دیگر را تجربه می کند ، بیش از پیش به راز دعوت مهربانانه خداوند به سنت ازدواج پی می برد .
باری ، آدمی به برکت ازدواج با مهار حکیمانه غرایز جنسی و بر اساس اصل «الرفیق ثم الطریق» در کنار همسر و همراه همدلِ خود راه پر نشیب و فراز قرب به خداوند و نیل به مقام انسان کامل را در می نوردد و آنگاه که از این خاکدان رخت بربسته و رخ در نقاب خاک می کشد ، به لطف اعمال صالحی که اندوخته و منزلتی که نزد خداوند یافته ، استمرار همراهی و همنشینی با همسر و فرزندان صالح خود در بهشت جاودانه را از ساحت مهربان حق می طلبد و البته این نعمت جاودانه را در آغوش خواهد کشید .
آیا این همه آثار و برکات برای دعوت جوانان و اقبال به این سنت مبارک الاهی کافی نیست ؟!
بدون تردید برای هر جوان بویژه جوانی متدین، پاکدامن و پایبند به سنت‌های دینی، شیرین‌ترین لحظه، زمانی است که چشمش به یار و همسری که قرار است یک عمر کنار او بسر برد، می‌افتد و با سرخوشی و شادکامی لباس دامادی یا عروسی به تن می‌کند و مراسم پرخاطره ازدواجش را می‌بیند. این لحظات چنان شیرین و پرخاطره است که تصاویر آن به عنوان نماد عشق و شیدایی تا پایان زندگی زینت‌بخش اتاق همسران می‌شود و خاطرات آن بسان گوهری گرانبها هماره در ذهن و دل آنان زنده و پویا می‌ماند و ترنّم آن هماره به لحظات خوش زندگی طراوت می بخشد .
ازدواج برغم چنین آثار مثبت و با برکت امروزه با موانع چندی روبرو است که برخی از آنها عبارتند از :
۱. سنت های غلط و دست و پا گیر در کنار مشکلات اقتصادی سنّ ازدواج را به مراتب بالا برده به گونه ای که میلیون ها پسر و دختر در حالی که چند سالی از سنّ ازدواج آنان گذشته است ، هم چنان شرایط مناسب برای تحقق این سنت الاهی برای آنان فراهم نمی گردد . وقتی داشتن مسکن در کنار برخورداری از شغل درآمد زا ، در آغاز ازدواج از سوی عموم خانواده ها مورد تاکید قرار می گیرد و یا پس از ازدواج تامین مسکن در کنار سایر هزینه های سنگین ، مهم ترین دغدغه زندگی را تشکیل می دهد ، آیا می توان از جوانان انتظار داشت که بدور از هر دغدغه ذهنی به ازدواج به عنوان سنّت مورد تاکید خداوند اقبال نمایند ؟!
۲.شماری از جوانان بخاطر اقتضای شور و شعف جوانی بدون توجه لازم به ارزش های اخلاقی و اسلامی که برخورداری از آنها شرط بقا و سلامت زندگی است ، با دیدن چهره ای زیبا و اندامی دلربا یا ثروتی انبوه یا مقامی پر طمطراق یا هر جلال و جمال ظاهری دیگر ، دل باخته شده و زمام عقل و خرد را از دست می دهند و زمانی از چهره تاریک و آلوده معشوق خیالی خود با خبر می گردند که کار از کار گذشته و راهی جز جدایی پر زیان یا عمری تحمل جانکاه در برابر خود نمی بینند . متاسفانه برخی از جوانان متدین با این تلقی نا صحیح از آموزه های دینی که هر گونه تلاش برای شناخت شخصیت اخلاقی طرف مقابل را امری نامشروع می داند ، بدون مطالعه و مداقّه لازم در بازشناسی همسر شایسته دچار شتاب زدگی شده و خود را برای همه عمر از داشتن همسری دلخواه و همراه محروم می سازند . بالا رفتن آمار طلاق بویژه در باره همسرانی که از ازدواج آنان کمتر از یکسال گذشته از این حقیقت تلخ حکایت دارد .
۳. برخی از جوانان در اثر غفلت و نا آگاهی از چگونگی ورود به عرصه حساس زندگی مشترک و عدم آشنایی با اصول و قواعد همسرداری، با انبوهی از تلخی ها و ناکامی ها روبرو شده و زندگی به جهنمی از منازعات و مشاجرات تبدیل می شود و گاه برغم آن که باغ زندگی مشترک با گل‌های پاک فرزندان معطّر شده است، با طلاق و جدایی به ویرانه غمبار تبدیل می گردد . برای آن که شیرین‌ترین خاطره عمر به تلخ‌ترین خاطره تبدیل نگردد و خانه‌ای که محبوب‌ترین خانه نزد خداوند است مبغوض‌ترین خانه نشود و روان لطیف زوجین با مشاجرات و ستیز فرسایش پیدا نکند و فرزندان طلاق دهها آسیب را برای خود، خانواده و اجتماع به دنبال نیاورند، چه باید کرد؟
قطعاً یکی از مهمترین و کار‌آمدترین راه آشنا ساختن ذهن جوانان با حسّاسیت و اهمیت پدیده ازدواج، و معیارهای انتخاب همسر شایسته، چگونگی دستیابی به گزینه شایسته برای زندگی مشترک، تبیین موانع ازدواج و ارایه راه‌های حلّ آن، تبیین مراحل و مقدمات ازدواج و نیز تبیین اصول و قواعد همسر داری است .
برای آن که جامعه در این عرصه خطیر با آسیب های کمتری روبرو شده و زمینه برای شکل گیری بنیان محکم و پاک زندگی مشترک فراهم گردد و از دامن چنین خانواده هایی فرزندانی پرنشاط ، با انگیزه و معنویت گرا پا به عرصه گیتی گزارند ، در کنار دهها اقدام که باید از سوی دولتمردان و مردم برای کاستن دغدغه های اقتصادی و کنار گذاشتن سنت های ناصواب برداشته شود ، می بایست در سطحی فراگیر و از رهگذر متون آموزشی و درسی و نیز از زبان رسانه های عمومی از آغاز نوجوانی ، برای روبرو شدن معقول و مشروع با پدیده غرایز جنسی ، چگونگی مواجه شدن با سنت ازدواج ، قواعد انتخاب همسر و اصول همسرداری آموزش لازم داده شود . مسئولیت خطیری که در برخی از کشور های شرقی همچون چین و ژاپن به صورت جدی و البته ملهم از آموزه های گاه نا صواب آیین های مورد قبول آنان دنبال می شود ، اما متاسفانه ما برغم برخورداری از متعالی ترین و پیراسته ترین آموزه ها و رهنمون ها که در قرآن و سنت انعکاس یافته و در سیره تابناک پیشوایان دینی تجسد یافته ، از اقدام بایسته و به موقع غافل می مانیم !
کتاب حاضر بر اساس چنین دغدغه ای فراهم آمده و نگارنده کوشیده است با مخاطب قرار دادن جوانان پاک و محبوب و بویژه دانشجویان ، شماری از رهنمون های برگرفته از کتاب و سنت را به منظور تشویق آنان به ازدواج و پرهیز از تاخیر در این زمینه و ارایه راه حل های برون رفت از موانع پیش روی ازدواج ، و ارایه رهنمون های لازم برای انتخاب همسر شایسته – به استثنای اصول و قواعد همسر داری که امید است در کتابی دیگر توفیق پرداختن به آنها فراهم گردد – در اختیار آنان قرار دهد . بر این اساس عنوان «آیین همسر گزینی» را برای این کتاب انتخاب کرده‌ام .
بر اساس اهداف پیشگفته مباحث این کتاب در شش فصل انعکاس یافته است، بدین شرح :
در فصل نخست در باره حکمت ازدواج و این که چرا شور همسر خواهی در دل و جان آدمیان گذاشته شده و دلایل حکیمانه بودن پیش بینی ازدواج در نظام آفرینش مورد ارزیابی قرار گرفته است.
فصل دوم به بررسی رویکرد‌ها به پدیده ازدواج اختصاص یافته است . در این فصل ضمن بررسی رویکرد رهبانی و نقد آن و ستایش از رویکرد مثبت اسلام به ازدواج ، موانع کنونی بر سر راه ازدواج جوانان را مورد توجه قرار داده و راه حل‌هایی را برای برطرف کردن یا کاستن از این موانع پیشنهاد شده است .
در فصل سوم معیارهای پنجگانه انتخاب همسر شایسته مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، که عبارتند از: ۱. دینی و اخلاقی؛ ۲. روان شناختی؛ ۳. علمی و فرهنگی؛ ۴. زیبا شناختی؛ ۵. شغلی و اقتصادی. این معیارها با توجه به شرایط کنونی جامعه و مشکلاتی که در تشخیص معیارهای همسر شایسته در پیش روی جوانان قرار دارد، مورد توجه قرار گرفته‌اند .
در فصل چهارم به این پرسش اساسی پاسخ داده ایم که با فرض باورداشت به معیارهای همسر شایسته، با توجه به محذورات شرعی و تا حدودی فرهنگی که در زمینه ارتباط میان دختران و پسران پیش از ازدواج وجود دارد، چگونه می‌توان به همسری مناسب که دغدغه بسیاری از جوانان است، دست یافت . در این فصل ضمن نقد ارتباط های غیر شرعی پیش از ازدواج، چند راه حل در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته است .
فصل پنجم به بررسی مراحل مقدماتی جشن ازدواج اختصاص یافته، و در باره موضوعاتی همچون: گفتگو پیش از ازدواج، چگونگی جلب رضایت والدین و آداب دینی برگزاری جشن ازدواج گفتگو شده است .
در فصل ششم چهار نمونه از الگو های ازدواج موفق را ارایه کرده ایم که عبارتند از : ۱. ازدواج موسی (ع) با دختر شعیب ؛ ۲. ازدواج علی با فاطمه (ع) ؛ ۳. ازدواج جویبر با ذلقاء ؛ ۴. ازدواج ملا صالح مازندرانی با آمنه بیگم .
مهم ترین پیامی را که در این کتاب دنبال کرده ام این نکته است :
باید این حقیقت را با تمام جان و دل دریابیم که خداوند بر اساس مهر بیکران و بی پایان خود نظام هستی را با همه پیچیدگی هایش بنیان گذاشته و هر آنچه در نظام تشریع و از زبان پیامبران به ما ابلاغ نموده مبتنی بر اصل حکمت و خیرخواهی است . بر اساس همین اصل همان گونه که خداوند ما را از حریم شکنی و آلوده داشتن چشم و دامن باز داشته ، به اقبال به سنت ازدواج توصیه نموده و بر اساس وعده تخلف ناپذیر خود تامین معاش زوجین را تضمین کرده است . از این جهت برغم اذعان به وجود شماری از مشکلات و موانع کنونی بر سر راه ازدواج ، باید باور کنیم که تاخیر در این زمینه عملاً راه را برای درغلتیدن در شماری از لغزش های اخلاقی هموار ساخته و خود را از نیل به سعادت جاودانه دور ساخته ایم و با فرض فراهم شدن مقدمات دیر هنگام ازدواج ، زندگی مشترک عموماً از آن گرما و حرارت لازم که تضمین کننده بقا و سلامت آن است ، برخوردار نخواهد شد . از این رو اهتمام و اقبال به موقع به ازدواج به عنوان سنت موکد پیامبر اکرم (ص) و آسان انگاشتن دشواری ها با تکیه به لطف بیکران و وعده تخلف ناپذیر الاهی و در عین حال پرهیز از هرگونه شتاب زدگی در گزینش همسر شایسته را به جوانان پیشنهاد می کنیم .
چنان چه بخواهیم برای این اثر ویژگی خاصی برشمریم ، از همه مهم‌تر آن که نگارنده کوشیده با پرهیز از طرح مباحث کلی، تا حدود زیادی با عطف توجه به واقعیت‌های موجود جامعه و با یاری جستن از آموزه‌های کتاب و سنّت، به کند وکاو موانع و راه‌حل‌ها بپردازد و تا حدودی واقع بینانه جوانان را با واقعیت‌ها و بایسته‌های ازدواج آشنا سازد .
در پایان از خداوند منّان و فیض گستر بخاطر توفیق تدوین این کتاب سپاس گزارم و ضمن تشکر از کلیه دست اندرکاران انتشار این کتاب ، امیدوارم گامی هر چند خرد برای تشویق جوانان عزیزمان به امر مقدس ازدواج و تحکیم زندگی زناشویی آنان برداشته باشم .
و الله ولی التوفیق
علی نصیری
قم ۱۵/۱۰/۱۳۸۷
