از جمله ضرورتهای تبلیغ دین، جهانی و فرامرزی نگریستن آن است که باید مورد توجه عالمان قرار گیرد؛ زیرا اگر اسلام را دینی جهانی میشناسیم، باید برای معرفی آن از رهگذر تبلیغ به جهانیان برنامه داشته باشیم.
از سویی دیگر، تاریخ شیعه نشان میدهد که عالمان دین به تبلیغ جهانی اسلام اهتمام ویژه داشتند؛ چنان که تاسیس مرکز اسلامی هامبورگ که پیش از انقلاب به همت آیت الله بروجردی انجام گرفت و حضور تاثیرگذار شماری از آنان در مناطق مختلف دنیا، حکایت از این امر دارد.
از دیگر سو، پیروزی انقلاب اسلامی که اقبال و شوق جهانیان به شناخت اسلام را دو چندان ساخت، ضرورت تبلیغ و معرفی تعالیم آسمانی اسلام در خارج از کشور را بیش از پیش آشکار نمود و در پی آن تلاشهای قابل تحسینی در این زمینه از سوی مراکز مختلف؛ همچون سازمان فرهنگ و ارتباطات، سازمان تبلیغات اسلامی، جامعة المصطفی و … انجام گرفت.
در سایه حضور و کوشش مستمر برخی از مبلغان دینی، شمار قابل توجهی از جهانیان در کشورهای مختلف آفریقایی، اروپایی، آمریکای لاتین، آسیای میانه و آسیای جنوب شرقی بیش از هر زمان دیگر با تعالیم بلند اسلام و مکتب اهل بیت (ع) آشنا شده و در برخی از کشورها برای نخستین بار جامعه تشیع شکل گرفت که اخبار آن به صورت پیوسته در رسانههای جهانی بازتاب مییابد.
شوق و اشتیاق وافری که در میان مردم بسیاری از کشورها برای آشنایی بهتر با اسلام، قرآن و اهل بیت (ع) به چشم میخورد، مسؤلیت عالمان دین برای تبلیغ جهانی اسلام و مهیا ساختن مقدمات این امر؛ نظیر آشنایی با زبان‌های مخاطبان در مناطق مختلف جهان و پذیرش سختیهای سکونت در مناطق دور دست و روبرو شدن با برخی از خطرات آن را آشکار میسازد.
روایت ذیل ارزش و جایگاه تبلیغ در سایر کشورها را به خوبی آشکار میسازد:
حمّاد سمدری میگوید به امام باقر (ع) عرض کردم:
«میخواهم در سرزمین شرک ساکن شوم و در میان ما کسی است که به من میگوید: اگر در آن سرزمین بمیری، با مشرکان محشور خواهی شد! امام فرمود: ای حمّاد! آیا زمانی که در سرزمین شرک ساکن میشوی، امر امامت و ولایت ما را یاد میکنی و آن را تبلیغ مینمایی؟ گفتم: آری. فرمود: زمانی که در شهرهای اسلامی ساکن هستی، آیا از ولایت ما یاد و آن را تبلیغ میکنی؟ گفتم: نه. فرمود: اگر با این حال در سرزمین شرک بمیری، به تنهایی به صورت امت محشور خواهی شد و نور تو در (قیامت) پیشاپیش تو حرکت خواهد داشت.»
محشور شدن به صورت یک امت که در مواردی دیگر از متون دینی یاد شده، حکایت از آن دارد که این شخص با توطّن در سرزمین شرک و با تبلیغ اسلام و ولایت اهل بیت(ع)، میتواند زمینه هدایت امتی را فراهم کند که پاداش آن، حشر خود او به صورت یک امت در روز قیامت است.
شیخ احمد قمی و آیت الله موسوی لاری دو چهره موفق در عرصه تبلیغ جهانی
از جمله مبلغان نمونه و موفق که جا دارد از او در این جا یاد کنیم، شیخ احمد قمی؛ متولد 922 هجری قمری است که پس از گذراندن تحصیلات حوزوی، در دوران جواني همزمان با روي كار آمدن شاه اسماعيل صفوي و گسترش روابط ايران با كشورهاي ديگر، به هدف مبارزه با بت پرستی و گسترش توحید و در کنار آن به هدف تجارت، رهسپار کشور تایلند شد. او به دليل هوشی كه در امور اقتصادي از خويشتن نشان داد و نيز به خاطر شايستگي در مديريت و صفات اخلاقی پسندیده، به مقامات عالي سياسي و اجتماعي در آن کشور نائل آمد.
شيخ احمد پس از يك دهه تلاش مستمر، توانست گروهی را تشكيل دهد تا به وي در امر تبليغ اسلام در جنوب شرقي آسيا كمك كنند؛ با تلاش وي جامعه مسلمانان به شهرت فرهنگي و سياسي بالايي دست يافتند و هر روز بر تعداد آنان افزوده شود تا آن جا که فرمانرواي وقت، مسلمانان را به عنوان يك اقليت به رسميت شناخت.
شيخ احمد، اولين شيخ الاسلام تايلند است كه به مقام رهبری جامعه مسلمانان دست یافت. او افزون بر تبلیغ اسلام، شیعه را به مردم تایلند و در نگاهی وسیعتر به ساکنان آسیای جنوب شرقی شناساند.
مقبره شیخ احمد قمی در شهر آيوديا؛ در هشتاد كيلومتري بانكوك، همچون مزار يكي از مهمترين شخصيت‌هاي سياسي و فرهنگي تايلند مورد تکریم و احترام ویژه مردم آن دیار قرار دارد و هر ساله اغلب ساكنان تايلند، اعم از مسلمان و غيرمسلمان، در سالگرد رحلت و در ياد بود او، جشن باشكوهي برگزار می‌‌كنند و به تجليل از خدمات فكري و فرهنگي او می‌‌پردازند.
نیز در این جا جا دارد که از مرحوم آیت الله موسوی لاری یاد کنیم که با کمترین امکانات در عرصه تبلیغ بین المللی توفیقات بسیار گستردهای داشته است.
آیت الله سید مجتبی موسوی لاری از عالمان فرهیخته حوزه، که در سال ۱۳۴۲ برای معالجه راهی آلمان شد، گفت و گوها و مشاهدات خود از اروپا را نخست در مقالاتی با عنوان «سفری به آلمان» در مجله «مکتب اسلام» انتشار داد و آن گاه آن را تکمیل و در قالب کتابی با عنوان «اسلام و سیمای تمدن غرب» منتشر ساخت.
ایشان در این کتاب در مقایسه‌ای جامع و مستدل، برتری تمدن جامع و چند بُعدی اسلام را بر تمدن غرب به اثبات رساند. این اثر به زبان‌های مختلف ترجمه شد و با ترجمه آن اندیشه و شخصیت آیت الله موسوی لاری در ورای مرزهای کشور شناخته شد.
به عنوان نمونه یکی از رهبران حزب سوسیال دموکرات آلمان پس از ترجمه و انتشار این کتاب به زبان آلمانی، در نامه خود نوشت: «مطالعه این کتاب تاثیر عمیقی در من بخشید و دیدگاه مرا نسبت به اسلام عوض کرد.» نیز گروهی از اندیشمندان ایتالیایی که در سال ۱۳۸۰ برای بازدید از مرکز ایشان به ایران آمده بودند، اظهار داشتند که شماری از شهروندان ایتالیایی به مطالعه این کتاب به اسلام گرویده‌اند.
استاد با تدوین کتابهای دیگر و استقبال از آنها در خارج از کشور در سال 1355 به فکر تاسیس «مرکز نشر معارف اسلامی در جهان» افتاد تا از این طریق و با ترجمه آثار تفکر و فرهنگ اسلام و تشیع به جهان معرفی شود.
کتب منتشر شده از سوی این مرکز به صورت اهدایی برای هزاران فرد، هزاران موسسه، مدرسه، گروه‌ها و جمعیت‌های اسلامی در سراسر جهان ارسال شد و از طریق مکاتبات زمینه ارتباط و معرفی اسلام برای بسیاری از مردم فراهم شد. هم اکنون ده‌ها هزار نامه در بایگانی این مرکز نگهداری می‌شود و همچنان کار تبلیغات اسلامی در سطحی گسترده در مناطق مختلف جهان ادامه دارد.
«مرکز نشر معارف اسلامی در جهان» تنها به زبان‌های رایج و فراگیر اکتفا نکرده و آثاری را به زبان‌های محلی و منطقه‌ای نیز ترجمه کرده است. انگلیسی، فرانسه، اسپانیولی، اردو، ایتالیایی، تاجیکی، مالایو، تایی، تامیلی، لهستانی و لهجه‌های محلی و منطقه‌ای، از جمله زبان‌هایی است که مرکز تا کنون نسبت به ترجمه آثار به این زبان‌ها اهتمام داشته است.
این در حالی است که مرکز مورد اشاره تا کنون با کمترین امکانات و با نیروی انسانی محدود و بدون تحمیل هزینهای بر بیت المال به فعالیت خود ادامه داده است.
بر اساس مکاتبات موجود از 120 کشور جهان، بسیاری از مخاطبان این عالم ربانی، حتی شماری از زندانیان در آمریکا و برخی دیگر از کشورها از طریق این مرکز به اسلام گرویدند؛ به گونهای که بسیاری از افرادی که در غرب، به دین اسلام یا مذهب تشیع گرویده اند تحت تأثیر قلم شیوای این عالم بزرگ بوده است؛ تا آن جا که شهرت این عالمِ بزرگ در خارج از ایران، بسیار بیشتر از داخل ایران است.