رئیس مؤسسه معارف وحی و خرد در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با اشاره به عهدنامه مالک اشتر به عنوان یکی از معتبرترین اسناد حقوقی اسلام و جهان تشیع گفت: در این عهدنامه رابطه بین مردم و حاکمیت ترسیم شده که می‌توان به 10 محور آن اشاره کرد.
وی افزود: با بررسی این محورها می‌توان دریافت که حضرت در لابلای مطالب نظام مقابل حاکم و مردم را که اصلش بر مدار محبت و مهر و تکریم متقابل است، ترسیم کرده‌اند.
نصیری اولین محور را مهرورزی عنوان کرد و گفت: امیرالمؤمنین در این رابطه می‌فرمایند: «أَشْعِرْ قَلْبَکَ اَلرَّحْمَةَ لِلرَّعِیَّةِ وَ اَلْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَ اَللُّطْفَ بِهِمْ وَ لاَ تَکُونَنَّ عَلَیْهِمْ سَبُعاً ضَارِیاً تَغْتَنِمُ أَکْلَهُمْ»؛ به این معنا که حاکم باید قلبش را نسبت به مردم لبریز از مهر و محبت کند و مبادا به مردم سبوعیت داشته باشد و درندگی کند و خوردن مردم و چپاول آنها را غنیمت بشمرد.
وی ادامه داد: این یک مسئله است که در حکومت‌های دینی حاکم مسئول تلقی می‌شود؛ یعنی کسی که از او پرسیده می شود. به تعبیر امام خمینی(ره) که در زمانی که رؤسای جمهور و یا مسئولان عوض می‌شدند ایشان می‌گفتند، این مسئولیت چند روزی امانتی در دست شما بوده و باید پاسخگو باشید.
رئیس مؤسسه معارف وحی و خرد با اشاره به ضرورت خدامداری و مبنای رفتار حاکمان بر اساس رضایت خدا گفت: امام علی(ع) در این رابطه می فرمایند: «فَأَعْطِهِمْ مِنْ عَفْوِکَ وَ صَفْحِکَ مِثْلِ اَلَّذِی تُحِبُّ وَ تَرْضَى أَنْ یُعْطِیَکَ اَللَّهُ مِنْ عَفْوِهِ وَ صَفْحِهِ»؛ یعنی همانطور که دوست داری خدا به تو مهربانی کند تو هم نسبت به مردم مهربانی کن؛ در این صورت مبنای تعامل حاکم با مردم رضایت خدا می‌شود.
نصیری خاطرنشان کرد: یکی دیگر از محورهایی که در نامه امام علی(ع) به مالک اشتر مطرح می‌شود، دخالت ندادن ناصالحان در امور است؛ جایی که می‌فرمایند، «لاَ تُدْخِلَنَّ فِی مَشُورَتِکَ بَخِیلاً یَعْدِلُ بِکَ عَنِ اَلْفَضْلِ وَ یَعِدُکَ اَلْفَقْرَ وَ لاَ جَبَاناً یُضْعِفُکَ عَنِ اَلْأُمُورِ وَ لاَ حَرِیصاً»؛ بر این اساس حاکمان نباید با سه گروه ناصالح، بخیل و حسود و حریص مشورت کند چرا که این افراد حکومت را از مسیر خود خارج می کنند.
رئیس مؤسسه معارف وحی و خرد همچنین گفت: در جای دیگری حضرت می‌فرمایند «إِنَّ شَرَّ وُزَرَائِکَ مَنْ کَانَ لِلْأَشْرَارِ قَبْلَکَ وَزِیراً»؛ یعنی به آدمهای پلید و ناپاک راه نده چرا که در ارتباط با مردم و رعایت حقوق مردمی تأثیرگذار هستند.
وی با اشاره به ضرورت نظارت بر عملکرد کارگزاران گفت: حضرت تأکید میکنند که مسئولان چشمها و مراقبهایی بر امیران و کارگزاران بگذارند تا از آنها خبر بیاورند تا متوجه عملکرد آنها باشند.
نصیری با بیان اینکه امیرالمؤمنین(ع) در امر کوشش به عمرانی و آبادی سفارشهای فراوانی دارشته اند، اظهار کرد: در مسئله خراج و مالیات تأکید داشتند «ولیکن لک نظرک فی عمارة الأرض أبلغ من نظرک فی استجلاب الخراج»؛ یعنی تنها در این فکر نباش که مالیات بگیری باید در فکر این باشی که زمین آباد کنی و به عمران و آبادانی مردم و شهر و دیار خود بپردازی.
وی همچنین گفت: از تأکیدات دیگر ایشان توجه به قشر پایین دست بود که میفرماید: «وتفقد أمورهم بحضرتک وفی حواشی بلادک. واعلم مع ذلک أن فی کثیر منهم ضیقاً فاحشاً، وشحاً قبیحاً …» و یا می فرماید «الله الله فی الطبقة السفلی من الذین لا حیلة لهم والمساکین والمحتاجین وأهل البؤسی والزمنی» که این بخشها بر توجه به مردم فقیر و پابرهنه و کسانی که زمین ماندهاند، تأکید دارد.
نصیری خاطرنشان کرد: اینکه امروز در گوشه و کنار کشور ما آنچه خبردار می‌شویم به ویژه در مناطق مرزی، محرومیت‌های وجود دارد، لازم است حاکمان باشند تا بتواند عدالت اجتماعی را برقرار کند.
رئیس مؤسسه معارف وحی و خرد اظهار کرد: یکی از محورهایی که امام علی(ع) بر آن تأکید دارند توجه به مسائل عبادی است؛ ایشان می فرمایند: «وإذا قمت فی صلاتک للناس، فلا تکونن منفراً ولا مضیعاً»؛ یعنی اگر مسئولان می‌خواهند مردم را به دینداری دعوت کنند، نگاه حداکثری نداشته باشند و مردم را در حد مراجع و علما و زهاد ببیند چرا که برخی توانش را ندارند.
وی با تأکید بر ضرورت ارتباط مستمر حاکم با مردم از نگاه امام علی(ع) گفت: ایشان در فرازی از نامه به مالک اشتر تأکید دارند «فلا تطولن احتجابک عن رعیتک، فإن احتجاب الولاة عن الرعیة شعبة من الضیق، وقلة علم بالأمور»؛ با این حال یکی از مشکلاتی که امروز به آن مبتلا هستیم بسته بودن درب اتاق مدیران و مسئولان به روی مردم است؛ البته تا حدودی بهتر شده اما باز آنطور که باید باشد، نیست.
نصیری افزود: وقتی حاکم باید با مردم مرتبط باشد و سؤالات مردم را جواب دهد؛ اینکه مراقب و دربان گذاشته اند باعث می شود به تعبیر حضرت مشکلات از چشم حاکم پنهان بماند.
وی گفت: پرهیز از ویژه خواری و رانت خواری که یکی از ابتلائات جامعه ما شده، از دیگر تأکیدات امام علی(ع) است؛ لذا حضرت می‌فرمایند «ثم إن للوالی خاصةً وبطانةً، فیهم استئثار وتطاول، وقلة إنصاف»؛ بالاخره حاکم در اطراف خود اقوام و آشناهایی دارد که باید مراقب و مواظب باشد که آنها انتظارات بی مورد نداشته باشند.
رئیس مؤسسه معارف وحی و خرد خاطرنشان کرد: احترام به حفظ نفوس مردم محور دیگری است که در این نامه مطرح شده است؛ به این معنا که «إیاک والدماء و سفکها بغیر حلهاب؛ مبادا خون مردم ریخته شود و مردم در زحمت بیفتند.»
نصیری پرهیز از ثناگویی افراد چاپلوس را دهمین محور یادشده در نامه امام علی(ع) به مالک اشتر عنوان کرد و افزود: مجموعه این محورها وقتی مورد توجه قرار می‌دهیم، متوجه می‌شویم که این نامه، حق التکلیف بین حاکم و مردم را تنظیم کرده است؛ یعنی بیان آنچه را که حاکم مکلف است برای مردم انجام دهد و آنچه مردم نسبت به حاکم حق و تکلیف دارند.
وی تصریح کرد: به نظر می رسد جریان همراهی و همدلی دولت و مسئولان که البته در سال‌های گذشته بوده اما امسال تأکید بیشتری نسبت به آن صورت گرفته، صورت گیرد؛ یعنی حاکمان خودشان را خادم مردم بدانند و مردم نیز تصور نکنند که دولت و مسئولان همیشه باید به آنها رسیدگی کنند، بلکه لازم است مردم نیز به حقوق، تکالیف و قوانینی که باید رعایت شود، توجه داشته باشند. در این صورت وضعیت بهتری در اداره جامعه شاهد خواهیم بود.
خبرگزاری ایکنا
جمعه 11 اردیبهشت 1394 11:57 شماره خبر : 3237966