فاطمه (ع) بانوی بی مثال

سخن‌گفتن در بارۀ برترین و برگزیده‌ترین بانوی اسلام و جهان، یعنی فاطمۀ صدیقه(س) کاری ساده و آسان نیست. بانویی که تجسم زن کامل و تجسد کامل زن است. چه افتخاری از این بالاتر که خداوند در آیۀ «تطهیر» او را در شمار معصومانِ پیراسته‌دامن برشمرد ، از او در ماجرای مباهله با عنوان «نسائنا» تجلیل کرد و با عنوان «کوثر» یاد نمود.
چه فوز و فلاحی از این گرانبارتر که فاطمه(س) شایستگی همسری و هم‌کفوی انسان والایی هم‌چون علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) را یافت که همۀ جهانیان در برابر عظمت اندیشه و منش او کرنش کرده‌اند!
چه پیروزی از این درخشان‌تر که فاطمه(س) در دامن خود فرزندان پاک و پیراسته‌دامنی هم‌چون حسنین و زینبین را پروراند و انوار پاک اهل‌بیت و حجت‌های الهی(ع) به یُمن او پا به عرصه خاک گذاشتند! تاریخ زندگانی فاطمه(س)
مهم‌ترین رخداد‌های زندگی فاطمه(س) که با درنگریستن در زندگی کوتاه ایشان به‌دست می‌آید، در شش مبحث قابل انعکاس است که عبارت‌اند از: 1. در سایه‌سار تربیت پیامبر(ص)؛ 2. حمایت بی‌دریغ از رسالت؛ 3. افتخار همسری با امیرمؤمنان(ع)؛ 4. در سوگ پدر؛ 5. دفاع از ولایت تا پای جان؛ 6. خاموشی غریبانه..
1. در سایه‌سار تربیت پیامبر(ص)
پیامبراکرم(ص) که خود تجسد قرآن بود، با الهام از آیاتی که بر شروع تعلیم و تربیت از خانواده و به‌ویژه فرزندان تأکید دارند، بر تعلیم و تربیت دخترش فاطمه(س) اهتمام ویژه‌ای داشت. به عنوان نمونه در روایات آمده که وقتی امام علی تلاش جانکاه همسر خود فاطمه در تدبیر امور خانه و زخم یشدن دست او در پی دستاس کردن گندم برای آرد را دید، متأثر و متألم شد و از فاطمه خواست تا نزد پیامبر رفته و از او بخواهد تا از غنایم جنگی، کنیزی به عنوان خدمتکار خانه در اختیار او بگذارد.
پیامبراکرم در پاسخ به این درخواست دختر خود و به جای هدیه دادن کنیز، هنگامی که نزد آنان آمد تسبیح ویژ ه ای را که پس از نماز انجام م یگیرد، به آنان آموخت که بعدها به تسبیح فاطمه معروف شد که در روایات زیادی آثار و فضایلی برای آن برشمرده شده است.
2. حمایت بی‌دریغ از رسالت
یکی از رخدادهای درخشان در زندگی فاطمه (س) حمایت بی دریغ او از پیامبراکرم (ص) در دوران دعوت درمکه و پس از هجرت به مدینه و به ویژه در جنگ هاست. به عنوان نمونه در روایتی چنین آمده است:
پیامبراکرم در حال سجده بود و گروهی از مشرکان دور ایشان حضور داشتند. در این هنگام عقبة بن ابی معیط با شکمبۀ حیوان ذبح شده ای آمد و بر سر پیامبر افکند. پیامبر سرش را بالا نگرفت تا آن که فاطمه آمد و آن را از سر پیامبر کنار زد و در حق کسانی که چنین کردند، نفرین نمود.
3. افتخار همسری با امیرمؤمنان(ع)
شخصیت معنوی، اخلاقی و علمی فاطمه و محبوبیت ویژه ای که نزد پیامبراکرم (ص) داشت به گونه‌ای که او را از سایر دختران و همسران آن حضرت متمایز می‌ساخت، بر همه صحابه آشکار بود. از این رو از این رو شماری از صحابۀ مشهور بخت خود را آزمودند و هر بار با پاسخ منفی رسول اکرم(ص) و اعلام این که خداوند دربارۀ ازدواج فاطمه فرمان خواهدراند، مواجه شدند.
باری، به استناد روایات اهل‌بیت، ازدواج میان امام علی و فاطمه در آسمان و به دست فرشته ای الهی انجام شد. در برخی از روایات این نکته مورد تأکید قرار گرفت که تنها کفو و همتای فاطمه، حضرت امیر (ع) بود و اگر آن حضرت آفریده نمی‌شد، فاطمه همسری همتا و شایسته نمی داشت.
4. در سوگ پدر
از اسناد مختلف تاریخی و روایی به دست می آید که علاقه و محبت متقابل پیامبر و فاطمه (ع) بسیار شدید و به مراتب بیشتر و شدیدتر از علاقه های متعارف میان پدران و دختران بوده است. بدون تردید، سنخیت شخصیت معنوی و علمی آن دو، در فزونی این محبتِ متقابل مؤثر بوده است. بدین جهت در عموم منابع تاریخی، بی تابی شدید فاطمه در آستانۀ ارتحال پیامبر گزارش شده است.
شگفت آورتر آنکه در چنین حالتی، پیامبر اکرم مطلبی را به صورت دَرِگوشی به فاطمه گفت که ناگهان باعث شادمانی فاطمه شد.
5. دفاع از ولایت تا پای جان
پس از رحلت پیامبراکرم (ص) شماری خاص از یاران آن حضرت، مسئله امامت و جانشینی پیامبراکرم به عنوان یک منصب الهی را با تخت و تاج شاهی به اشتباه گرفته و خود را برای ربودن امتیاز شاهی محقّ دانستند و مسیر امت اسلامی را تا فراخنای قیامت از جاده مستقیم منحرف ساختند.
فاطمه به فاصله چند روزی پس از وفات پیامبراکرم، نامهربانی ها و بلکه عداوتها و کینه های پنهان بسیاری را که برای چنین روزهایی ساعت شماری می‌کردند، با تمام وجود خود شاهد شد.
از سویی در سقیفۀ بنی ساعده خلافت را به ابوبکر سپردند، از سویی دیگر فدک را مصادره کردند و از دیگر سو چنان حلقه محاصره علیه اهل بیت را روز به روز تنگتر کردند که اهل خانه و سایر صحابۀ متحصّن را به آتش زدن خانه تهدید کردند و سرانجام با زور سرنیزه از امام علی (ع) بیعت گرفتند.
6. خاموشی غریبانه
بنا به روایت امام باقر، حضرت فاطمه (ع)در حالی که هیجده سال و 75 روز داشت، چشم از جهان فرو بست. بنا به درخواست فاطمه (ص) برای ایشان تابوت مخصوصی ساخته شد. این تابوت را اسماء بنت عمیس که در یمن دیده بود، به آن حضرت پیشنهاد کرد.
بنا به درخواست فاطمه و از روی اعتراض به دستگاه حاکمه، آن حضرت شبانه و پنهانی با حضور شماری محدود و خواص اصحاب امام علی (ع)تغسیل و تکفین شده و بر او نماز خوانده شد.
فضایل فاطمه
در این مقام، سه فضیلت از فضایل فاطمه(س) را برمی شمریم: 1. مقام عصمت؛ 2. مقام تحدیث؛ 3. مقام شفاعت.
1. مقام عصمت
در میان فضایل فاطمه می‌توان از عصمت ایشان به عنوان برترین فضیلت یاد کرد که ایشان را در کنار پیامبران الهی و ائمه اهل بیت قرار می دهد.
عصمت صدیقه طاهره با استناد به قرآن و برخی از روایات قابل استفاده است. مهم ترین آیۀ دال بر عصمت ان بانو، آیۀ تطهیر است.
2. مقام تحدیث
مقام تحدیث به این معناست که شخص در اثر نزاهت روحی، صفای باطن و شایستگی علمی به مرتبه‌ای می‌رسد که فرشتگان آسمانی با او به گفتگو می پردازند. درنگریستن در روایاتی دیگر به خوبی نشان می دهد که فاطمه صدیقه نیز همچون انبیاء وامامان از چنین مقام و موهبتی بهره‌مند بوده است.
برخورداری فاطمه از مقام «تحدیث » افزون بر آن که ایشان را در این موهبت، همتای ائمه (ع) قرار می‌دهد، از وجود روحی نزیه، پاک و فرشته‌خو در وجود ایشان حکایت دارد.
3. مقام شفاعت
در روایتی از پیامبر (ص) چنین آمده است:
وقتی فاطمه به عرش خداوند می‌رسد، خود را از شترش به زمین می افکند و می‌گوید: خدایا، میان من و کسانی که به من ستم کرده و فرزندم را کشتند، داوری کن! آ نگاه از سوی خداوند خطاب می‌رسد: «ای حبیبه من و دختر حبیب من، هر چه بخواهی خواهیم داد و هر که را شفاعت کنی خواهیم پذیرفت. »
فاطمه از خداوند برای فرزندان، شیعیان، فرزندان آنان و محبان خود و محبان فرزندانش شفاعت‌می‌طلبد و خداوند به او پاسخ مثبت می‌دهد و همه داخل بهشت می شوند.
سجایای اخلاقی
سه ویژگی از سجایای اخلاقی صدیقه طاهره(س) عبارت‌اند از: 1. مادری سخت‌کوش؛ 2. نماد ساده‌زیستی؛ 3. سخاوت بی‌مانند.
1. مادری سخت کوش
یکی از ابعاد زندگی حضرت فاطمه (ص) ناظر به دوران کوتاهی است که آن حضرت به عنوان همسر حضرت امیر(ع) وارد خانه آن حضرت شد و افزون بر نقش همسری و خانه داری، تربیت فرزندان والایی همچون امام حسن، امام حسین، زینب و ام‌کلثوم را بر عهده گرفت.
به عنوان نمونه امام‌صادق(ع) در این باره فرمود: هیزم‌آوردن، آب‌کشیدن و جاروکردن بر عهده علی و آردکردن گندم، خمیرگرفتن و نان‌پختن بر عهده فاطمه بود.
در روایت دیگر از زبان امام‌علی(ع) خطاب به مردی از بنی اسد آمده است: فاطمه چندان از چاه آب کشید که بر سینه اش اثر گذاشت و چندان با آسیاب، گندم را دستاس کرد تا آ نجا که دستش متورم شد. چندان خانه را جارو و غبارروبی کرد که لباسش فرسوده شد و چندان زیر دیگ آتش افروخت که لباسش تیره رنگ شد.
2. نماد ساده زیستی
روایت ذیل، اوج ساده زیستی و بی اعتنایی صدیقه طاهره را به تصویر کشیده است:
روزی فاطمه (ص) برای دیدار پیامبر از خانه خارج شد. در این هنگام، چشم سلمان به چادر ایشان افتاد که در دوازده جا با لیف خرما وصله داده شده بود. در این هنگام سلمان گریست و گفت: خدایا، دختران قیصر و کسری، ابریشم و حریر بر تن می‌کنند و دختر پیامبر چنین لباس پشمین پروصل های بر تن دارد! وقتی فاطمه نزد پیامبر (ص) آمد، گفت: ای رسول خدا، سلمان از لباسم شگفت زده شده است. به خدایی که تو را به حق برگزیده، در طی پنج سال گذشته، من و علی تنها یک پوست بز داریم که در روز روی آن برای شترمان علف می ریزیم و شب به عنوان فرش از آن بهره می گیریم و پشتی ما پوستی است که با لیف خرما پُر شده است.
3. سخاوت بی‌مانند
یکی از موارد سخاوت آن بانوی مکرّم که البته حضرت امیر و حسنین (ع) نیز در آن سهیم بودند، از چنان درخشندگی و عظمتی برخوردار بود، که خداوند سوره مبارکۀ “دهر” را در تجلیل از آنان نازل کرد و آنان را با القابی همچون «ابرار » ستود و به خاطر سخاوت مخلصانه و بی شائبه، به آنان سرور و شادمانی و نعمتهای بهشتی وعده داد.

برگرفته از کتاب فاطمه (ع) بانوی بی مثال»
نگاشته حجت الاسلام دکتر علی نصیری
انتشارات وحی و خرد وابسته به موسسه معارف وحی و خرد تلفن: 02512611260