سه شنبه 13 بهمن 1388 08:44:56 شماره خبر :533430 آيت‌الله معرفت احياگر علوم قرآنی در دوران معاصر/ 53علی نصيری:
آيت‌الله معرفت خبر واحد را از باب سيره عقلا دارای حجيت مطلق می‌دانست گروه انديشه: حجت‌الاسلام علی نصيری با بيان اين‌كه آيت‌الله معرفت خبر واحد را نه از باب حجيت تعبديه، بلكه از باب سيره عقلا دارای حجيت مطلق می‌دانست، گفت: از اين رو، روايات آحاد را در تمام عرصه‌های تفسير قرآن حجت می‌دانست. جت‌الاسلام و المسلمين علی نصيری، عضو هيئت علمی دانشگاه علم و صنعت، در گفت‌وگو با سرويس انديشه خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، در مورد شخصيت فقهی و نوآوری‌های قرآن‌پژوهی آيت‌الله معرفت گفت: آيت‌الله معرفت در مورد موضوع ربا معتقد بود كه بايد در روابط حقوقی تعريف شود؛ يعنی زمانی كه روابط دو انسان شكل می‌گيرد. وی افزود: استاد معرفت معتقد بود كه اگر حكومت اسلامی در ميان باشد، بحث ربا برداشته می‌شود؛ چرا كه بر آن بود كه حكومت، قراردادی را با شخصی می‌بندد و گاهی مصلحت اين طور می‌بيند ـ مثلا ـ با گذشت زمان يك پولی را به بيت‌المال بازگرداند. استاد معقتد بود كه مسئله حكومت با محدوده رفتارهای شخصی فرق می‌كند. اين قرآنپژوه عنوان كرد: آيت‌الله معرفت در مورد غنا و آهنگ، تفسير متفاوتی دارد و سختی‌هايی كه در سخنان برخی از بزرگان ديده می‌شود در آرای فقهی ايشان ديده نمی‌شود. مؤلف كتاب «رابطه قرآن و سنت» در پاسخ به اين سؤال كه پژوهش‌های قرآنی آيت‌الله معرفت چه تأثيری بر روند قرآن‌پژوهی حوزه و دانشگاهيان گذاشت؟ گفت: بنده در مقدمه معرفت قرآنی اصطلاحی به كار بردم و آن، اين‌كه علامه طباطبايی احياگر تفسير قرآن و آيت‌الله معرفت احياگر علوم قرآن در ايران است. اين مدرس حوزه و دانشگاه عنوان كرد: قبل از شروع فعاليت‌های آيت‌الله معرفت، به علوم قرآن به عنوان يك دانش مستقل و تأثيرگذار توجهی نشده بود، به قدری كه اهل سنت كار كرده بودند شيعه اين فعاليت را نكرده بود. وی خاطر نشان كرد: قبل از آيت‌الله معرفت، علوم قرآنی مانند يك سرزمين بكر و بايری بود كه هيچ‌گونه فعاليتی روی آن انجام نشده بود. به صورت پراكنده در گوشه و كنار كتاب‌ها در مورد قرآن تحقيق‌هايی شده بود و لذا كار منسجم و دائرةالمعارفی انجام نگرفته بود. آيت‌الله معرفت فضای علمی كشور را معطر كرد و روح قرآن‌پژوهی را در حوزه و دانشگاه دميد. مؤلف كتاب «حديث‌شناسی» در پاسخ به اين سؤال كه آيا آيت‌الله معرفت در تفسير هم نظرياتی داشت كه با علامه طباطبايی اختلاف داشته باشد؟ گفت: عكس علامه طباطبايی كه برای قرآن حقيقتی غير از الفاظ و عبارات كنونی قائل بود، آيت‌الله معرفت به ماهيتی غير از آنچه در دسترس است، قائل نبود. نصيری: نسخ مشروط، ديدگاه بديعی است كه آيت‌الله معرفت آن را طراحی كرده بود كه بر اين اساس تعدادی آيات نسخ شده‌اند، اما نه به صورت مطلق، بلكه به صورت مشروط نسخ شده‌اند، مثلا آيات «صفح» ـ به معنای گذشت و مدارا ـ كه اشاره به وضعيت مسلمانان در مكه است، به طور كامل با آيات امر كننده به جهاد نسخ نشده است، بلكه با تكرار شرايط مكه، حكم به گذشت و مدارا پابرجاست اين مدرس حوزه و دانشگاه عنوان كرد: استاد معرفت در زمينه شب مبعث و شب قدر هم نظريه خاصی داشت و آن اين‌كه مقصود از «انا انزلنا فی ليلةالقدر» آغاز نزول رسمی قرآن در شب قدر است و آنچه در شب مبعث اتفاق افتاد، صرفا برای اعلام آغاز رسالت بود. نصيری پاسخ به اين سؤال كه گويا آيت‌الله معرفت در مورد جمع‌آوری قرآن هم نظريه خاصی داشت؟ گفت: استاد معرفت معتعقد بود كه به خاطراختلاف مصاحف صحابه و عدم امكان جمع و تدوين قرآن در دوران حيات پيامبر(ص) به خاطر انتظار نزول قرآن، تنظيم كنونی سورهای قرآن توسط صحابه انجام گرفته و اجتهادی است، اما تنظيم آيات در سوره‌ها توقيفی و با نظارت پيامبر(ص) انجام گرفته است. وی افزود: آيت‌الله معرفت علی‌رغم اصرار شماری از انديشمندان، مبنی بر انتساب رسم الخط كنونی قرآن به پيامبر(ص)، معتقد بود كه اين رسم الخط امری حادث بوده و به خاطر رهيافت خاطاهايی در آن، قابل تغيير است. اين قرآنپژوه در ادامه گفت: ادعای نزول دفعی و تدريجی قرآن، كه از سوی محدثان به استناد برخی از روايات ارائه شده و نيز كسانی چون راغب اصفهانی، با تفاوت گذاشتن ميان دو كاربرد «انزال»و «تنزيل» بر آن اصرار داشتند را آيت الله معرفت قبول نداشت. مدرس دانشگاه معارف اسلامی خاطرنشان كرد: استاد معرفت معتقد بود كه شمار قابل توجهی از آيات،نه ذاتا، بلكه به صورت عارضی و با رويكرد فرقه‌های كلامی مختلف، از اوايل سده دوم، شكل تشابه به خود گرفته و جزو متشابهات به شمار رفته‌اند؛ بنابراين با صرف نظر از نوع برخورد اين فرقه‌ها با اين آيات، آن‌ها ذاتا جزو محكمات خواهند بود. نصيری در پاسخ به اين سؤال كه آيت‌الله معرفت در مورد نسخ آيات چه ديدگاهی داشت؟ اظهار كرد: گرچه آيت‌الله معرفت در مخالفت با استاد خود، آيت‌الله خويی، در آغاز، رهيافت نسخ در قرآن ـ حداقل در شش مورد ـ را پذيرفته بود، اما در صحبت‌های آخر عمرشان، هم‌صدا با استاد خود، بر اين باور بود كه نسخ در قرآن رخ نداده است. وی تأكيد كرد: نسخ مشروط، ديدگاه بديعی است كه آيت‌الله معرفت آن را طراحی كرده بود كه بر اين اساس تعدادی آيات نسخ شده‌اند، اما نه به صورت مطلق، بلكه به صورت مشروط نسخ شده‌اند، مثلا آيات «صفح» ـ به معنای گذشت و مدارا ـ كه اشاره به وضعيت مسلمانان در مكه است، به طور كامل با آيات امر كننده به جهاد نسخ نشده
است، بلكه با تكرار شرايط مكه، حكم به گذشت و مدارا پابرجاست. نصيری در پايان سخنان گفت: از ديگر انديشه‌ها و نوآوری‌های آيت‌الله معرفت اين است كه خبر واحد نه از باب حجيت تعبديه، بلكه از باب سيره عقلا دارای حجيت مطلق است؛ از اين رو، روايات آحاد را در تمام عرصه‌های تفسير قرآن حجت می‌دانست. منبع : ایکنا