کتاب جدید استاد علی نصیری با عنوان «رابطه قرآن و سنت» از سوی دانشگاه قرآن و حدیث و با حمایت مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور در 224 صفحه انتشار یافت و در نمایشگاه قرآن کریم تهران رونمایی شد.
در مقدمه این کتاب چنین آمده است:
« وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ؛ و بر تو نيز قرآن را نازل كرديم تا آنچه را براى مردم نازل شده است برايشان بيان كنى و باشد كه بينديشند.»
بر اساس آن چه در متون وحیانی آمده است خداوند از آغاز آفرینش هماره از طریق کتاب های آسمانی و نیز آن چه که در گفتار، کردار و تقریر پیامبران به عنوان تفسیر و تبیین آن کتب آسمانی بازتاب یافته، با بشر به گفتگو پرداخته و پیام های خود را به آنان رسانده است.
از آن جا که همه ادیان گذشته محدود به زمان و گاه مکان خاصی بودند، جامعیت دین و انعکاس همه پیام های الهی در آنها مطمح نظر قرار نگرفت.
اما با آمدن اسلام به عنوان جامع ترین و کامل ترین دین و با بازتاب پیام های الهی در دو منبع بنیادین اسلام؛ یعنی کتاب و سنت پرونده وحی بسته شد.
از سویی دیگر، از آن جا که اراده الهی بر جاودانگی اسلام تا ظهور قیامت تعلق گرفت، پیام های الهی به گونه در کتاب آسمانی و سنت بازتاب یافت تا بتواند پاسخگوی آدمیان در تمام دوران ها و به رغم ظهور تحولات چشمگیر باشد.
مراد از کتاب آسمانیِ اسلام، قرآن است؛ کتابی که بر پایه اعجاز، آسمانی بودن خود را به اثبات رسانده است و در آن هیچ دست بشری راه نداشته و همه کلمات و جملات آن و حتی چیدمان کامل آن منسوب و منتسب به خداوند است.
مراد از سنت مجموعه ای عظیم از میراث مکتوب روایی است که گفتار، کردار و تقریر پیشوایان دینی؛ یعنی پیامبر اکرم، ائمه اطهار و صدیقه طاهره (ع) را بازتاب داده و با عنوان جوامع حدیثی در اختیار ما قرار گرفته است.
قرآن در این بین نقش قانون اساسی اسلام را بازی کرده است و در آن آموزه های کلان و خطوط کلی دین انعکاس یافته و ارایه تفاصیل و جزئیات آموزه های دینی به روایات اهل بیت (ع) احاله شده است.
براین اساس، قرآن و سنت را باید به مثابه دو فصل اساسی کتاب دین شناخت دانست که در کنار یکدیگر و در تعاملی متقابل، آموزه های دینی را بازتاب می دهند.
با توجه به جایگاه و نقش بسیار مهم دو منبع قرآن و سنت در شناخت اسلام و پاسخگویی آنها به همه نیازها و ضرورت های عصر، بازپژوهشی هر یک از این دو منبع و نیز واکاوی چگونگی تعامل آنها نسبت به یکدیگر امری اجتناب ناپذیر است.
در چنین واکاوی باید مباحثی چند مورد توجه قرار گیرد؛ از جمله:
قرآن چگونه کتابی است و چه جایگاهی به عنوان منبع دین شناخت دارد؟
دامنه سنت تا کجاست و از چه منابعی برگرفته می شود و چگونه می توان از اعتبار آن دفاع کرد؟
آیا قرآن به تنهایی برای به تصویر کشیدن جامعیت اسلام کفایت می کند و به عبارت روشن تر، آیا می توان همصدا با قرآنیون بر بی نیازی از سنت پای فشرد؟
در صورت باور به ضرورت وجود سنت، سنت چگونه به تفسیر و تبیین آموزه های قرآن می پردازد و چگونه می توان با مراجعه به سنت، تصویری جامع از اسلام را بدست داد؟
روایات تفسیری به عنوان بخشی از میراث روایی با چه کاردکردهایی به تفسیر و تبیین قرآن پرداخته اند؟
کتابی که اینک این پیش روی خوانندگان مکرم به ویژه جویندگان دانش در حوزه و دانشگاه قرار دارد، به هدف پاسخگویی به این دست از پرسش ها فراهم آمده است.
با توجه به آن که این کتاب به عنوان متن درسی مقطع کارشناسی تدوین یافته است، در کنار پیش بینی پانزده فصل به تناسب کلاس های تشکیل شده در یک نیمسال تحصیلی، مولفه های متون آموزشی اعم از چکیده فصول، پرسش و پژوهش را در آن مورد توجه قرار داده است.
در پایان شکر و سپاس خود را به محضر خداوند مهرگستر به خاطر توفیق تدوین این اثر تقدیم می دارم از همه کسانی که در انتشار این اثر نقش داشتند؛ به ویژه دست اندرکاران بخش پژوهش دانشگاه قرآن و حدیث تقدیر و تشکر خود را تقدیم می دارم و از ساحت ربوبی می طلبم که آن را زمینه ساز رشد و تعالی علمی و عملی محیط های علمی کشور قرار دهد. بمنه و کرمه
والله ولی التوفیق و علیه التکلان
علی نصیری
موسسه معارف وحی و خرد
دهم دیماه 1396
علاقه مندان می توانند از انتشارات دارالحدیث این کتاب را تهیه فرمایند.