دیروز (6/2/96) در نشست علمی که در تالار شهید صدر مدرسه امام خمینی با حضور جمعی از فاضلان جامعة المصطفی برگزار شد، در باره اعجاز قرآن به ویژه اعجاز هنری مباحث نسبتا مفصلی ارایه شد.
بخشی از مباحث آن در باره مولفه های اعجاز است که ذیلا تقدیم می شود:
اعجاز قرآن که در هر یک از سورههای قرآن تجلی یافته، دارای هفت مولفه اساسی است که مجموع آنها سوره را در حد اعجاز قرار میدهد:
انتخاب موضوع یا سوژه درخور؛ یعنی خداوند با تنظیم 114 سوره برای قرآن، در حقیقت 114 موضوع و سوژه را انتخاب کرده و برای هر یک از آنها یک سوره اختصاص داده است؛ نظیر گنجاندن عصاره همه قرآن در سوره فاتحه، تبیین توحید در سوره اخلاص و هشدار اخلاقی به آدمیان برای گریز از خسارت بیپایان در سوره عصر. موضوعات قرآنی از چنان اهمیت و ارزشی برخورداراند که جا داشت خداوند برای هر یک از آنها سورهای اختصاص دهد.
تنظیم برترین محتوا؛ محتوای هر یک از سورههای قرآن از نظر بلندای معنایی و انطباق با حقایق مُکلی و ملکوتی به گونهای است که تنها از خداوند محیط به همه اسرار هستی ساخته و پرداخته است.
گزینش برترین مدخل؛ از جمله عجایب قرآن روش آغازگری هر یک از سورههای قرآن با بسمله است که اسرار فراوانی را در خود جای داده است. نیک میدانیم که عموم نگاشتهها و گفتارهای بشری فاقد هرگونه مطلع است تا چه رسد به آن که از حُسن و نیکی آن سخن به میان آید.
گزینش برترین و رساترین واژهها؛ میدانیم برای رساندن یک پیام میتوان از چند واژه مترادف بهره جست؛ به ویژه آن که در زبان عرب گاه برای معنا گاه تا هفتاد واژه وضع شده است. این که با توجه به مدلولی و پیامی که قرار است به گوش و جان مخاطب برسد، چه واژههای انتخاب شود که در مقایسه با همه واژههای دیگر برتر و رساتر باشد، به علم و احاطهای نیاز دارد که از حد توان آدمیان بیرون است.
گزینش کوتاهترین و رساترین ترکیب؛ هر گفتار به مثابه یک ساختمان است که واژهها خشت آن و شکل و شمایل ساختمان ترکیب آن را نشان میدهد. به عکس ادعای مدافعان صرفه یکی از دشوارترین بخش هر کلام را ترکیب آن تشکیل میدهد؛ یعنی یک جمله یا چند جمله از چند واژه و چگونه تنظیم شود که از همه جملات مشابه در عین کوتاهی غیر مخلّ، در افاده معنا از همه رساتر باشد. چنین کاری به بهترین وجه در سورههای قرآن انجام گرفته و قطعاً از توان بشر بدور است.
گزینش برترین آرایههای گفتاری؛ هر گفتاری افزون بر واژه، معنا و ترکیب از آرایههای گفتاری؛ نظیر سجع یا فاصله و التفات برخوردار است که به آنها محسنات بدیعیه گفته میشود و سورههای قرآن به صورت کامل و برتر از هر گفتاری دیگر حاوی این دست از آرایه هاست.
برخورداری از ویژگیهای متافیزیکال؛ از جمله ویژگیهای گفتار قرآنی که گاه از آنها غفلت میشود ویژگیهای متافیزیکی یا ملکوتی آنهاست؛ نظیر پایان ناپذیری معارف، نور بودن، هدایت بخشی و شفا بخشی. درک و دریافت ماهیت این دست از ویژگیها از توان بشر خارج است تا چه رسد به آن که آنها را در چند جمله تعبیه نماید.
@dr_alinasiri
www.maref.ir
https://t.me/joinchat/AAAAAECj_lzpfHKBGLrQWA