آشنایی با علوم حدیث

آشنایی با علوم حدیث
  • ناشر: نشر هاجر
  • نوبت چاپ: پنجم، تابستان ۱۳۹۷
  • شمارگان: ۳۲۰۰
  • تعداد صفحه: ۱۸۸

«سنت» پس از قرآن دوّمين منبع دين شناخت به شمار مى آيد كه تبيين و تفسير كلّيات قرآن را برعهده دارد. اگر آموزه هاى قرآن را براساس روايت نبوىِ «إنّما العلم ثلاثه: آية محكمة، أَوْ فريضة عادلة، أو سنّة قائمة; علم بر سه دسته است: نشانه اى استوار، يا واجبى ميانه، يا سنتى برپا»، به سه بخش اساسىِ عقايد، اخلاق و احكام تقسيم كنيم، «سنّت» ديدگاه هاى اسلام را در اين سه بخش به تفصيل تبيين مى كند.پاسخ گويى سنت ـ در تمام عرصه هاى دين شناخت ـ در كنارقرآن; نشان گر اهميت وجايگاه بلندآن است. بدين خاطر پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) سنت را به عنوان قرين قرآن، دومين موهبت الهى براى خود دانسته است; آنجا كه فرموده: «اوتيت القرآن ومثله معه; به من قرآن وبا قرآن همسان آن(سنت)ارزانى شده است».اهتمام پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) و اهل بيت (عليهم السلام) به تعليم و انتشار آموزه هاى روايى و تاكيد بر ثبت و ضبط آنها و نيز كوشش عموم صحابه، تابعان و شاگردان ائمه(عليهم السلام)  در فراگيرى حديث، ثبت و نشر آن، به رغم ممانعت از كتابت و تدوين حديث طىّ يك سده كه در تاريخ حديث اهل سنت اتفاق افتاد، حكايت گرِ نقش و جايگاه «سنّت» است.
با آغاز تدوين سنت در سده سوّم، هزاران روايت در قالب جوامع روايى، گردآورى شد و درپى آن دانش هاى تخصصى حديث; هم چون علم رجال بخاطر ضرورت شناخت هرچه بيشتر راويان حديث، و دراية الحديث براى تبيين تقسيمات و اصطلاحات حديثى، پديدار شد و هزاران اثر علمى گران سنگ به رشته تحرير درآمد. آنچه امروز با عنوان جوامع روايى، منابع مصطلح الحديث، رجال، شرح احاديث و… در اختيار ما قرار گرفته ،حاصل چهارده سده كوشش بى وقفه و مستمر، در ثبت، انتشار و تبيين گستره هاىِ دانشِ حديث است، كه اهتمام ما را براى بازشناخت اين دانش ها و تعميق و توسعه آنها براى انتقال به نسل هاى آينده مى طلبد.كتابى كه پيش رو داريد، گزيده اى است از دو جلد كتاب كه با عنوان حديث شناسى نگاشته شده و اميد است به زودى انتشار يافته و در دسترس علاقمندان قرار گيرد.در اين كتاب دانش هاى حديثى به چهار دانش اصلى تقسيم شده اند كه عبارتند از:الف. تاريخ حديث;ب. دراية الحديث، يا مصطلحات حديث;ج. رجال حديث;د. فقه الحديث.
از آنجا كه برخى از مباحث; هم چون آشنايى با تعاريف پركاربرد، دلايل حجّيت سنت و… نقش مقدميّت داشته و آگاهى از آنها براى دريافت ساير مباحث و فصول ضرورى است، در نخستين فصل از اين كتاب تحت عنوان: «بازشناخت كلياتى پيرامون حديث» به اين مباحث اشاره و پيرامون آنها گفت و گو شده است. با توجه به آن كه تاريخ حديث اهل سنت تا حدود زيادى با تاريخ حديث شيعه متفاوت است، مبحث نخست ]= تاريخ حديث[ به دو فصل جداگانه تحت عنوان: تاريخ حديث اهل سنت و تاريخ حديث شيعه تقسيم شده است. از اين رو مباحث كتاب در شش فصل انعكاس يافته است و به منظور تسهيل در تدريس كتاب و فراگيرى مباحث آن و نيز تشويق طلاب و دانشجويان به پژوهش و تحقيق در زمينه دانش هاى حديثى، دو بخش: چكيده مباحث و پژوهش در پايان هر فصل پيش بينى شده است.
به لطف الهی این کتاب از آغاز انتشار تا کنون از سوی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، به عنوان متن درسی پایه ششم طلاب سراسر کشور معرفی شده و تاکنون بارها تجدید چاپ شده است.
از خداوند متعال بخاطر توفيق انجام اين كار سپاسگزارم واز كليه دست اندركارانى كه در انتشار اين كتاب نقش داشته اند، تقدير و تشكّر مى نمايم و اميدوارم اين اثر در توسعه و تعميق دانش ها و آموزه هاى حديثى براى طلاب و دانشجويان عزيز و كليه علاقمندان به مطالعات حديثى مفيد واقع شود.
والله ولىّ التوفيق
قم/على نصيرى
29 صفر 142620 فروردين1384